Wspomnienia Leona Szady podane do druku przez jego córkę Walentynę Szady opisują Kresy Wschodnie począwszy od okresu Polski podczas rozbiorów, I wojnę światową, rewolucję bolszewicką, wolną Polskę, II wojnę światową oraz okres powojenny z licznymi opisami prześladowań żołnierzy AK, do których należal m.in. Leon Szady. Zachowana z tamtych czasów osobista ikonografia, unikalne już dziś zdjęcia z kresów, dodają uroku tym wspomnieniom, analizom i podsumowaniom.

Gdy zabierałam się do opracowania wspomnień Ojca, nie myślałam, jak chcą tego „zgadywacze” intencji, żeby zrobić z niego bohatera. Każdy z akowców jest bohaterem na miarę swoich możliwości. Wielkich Bohaterów już znamy, ich imieniem nazwane są ulice i szkoły, mimo że niektórzy chcieliby ich zepchnąć­ w niepamięć.

Chciałam przybliżyć młodzieży ciekawy splot przygód życiowych naszych dziadków. Nie tylko bezideowe, „na luzie”, wulgarne, bez hamulców obyczajowych książki mają ich uczyć życia. Tu napotkają dużo ciekawych przygód, szczegółów z życia codziennego, jeszcze w czasach zaborów i późniejszych.

Tułaczka – wypędzeni w czasie pierwszej wojny z rodzinnych zagród (przewrotnie­ nazwani „Bieżeńcami” tzn. uciekinierami), patrzyli jak płoną całe wioski, a wraz z nimi np. ukochane pszczółki. Ich wygnano, zagrody spalono i pognano setki kilometrów w głąb Rosji. Rosjanie potrzebowali robotników, bo ich mężczyźni walczyli.

Okupacja. Konspiracja. Jak działało Tajne Państwo na najniższych szczeblach – między zwykłymi ludźmi?

Aresztowania. Z dużym zaciekawieniem czyta się opisy przesłuchań. Ojciec­ analityk i „filozof” zapędzał oprawców w kozi róg swoimi rozważaniami i celnymi, podchwytliwym analizami ich pytań, co zbijało ich z pantałyku. Ciężkie,­ straszne historie, ale czasem i zabawne. Niespodziewane ocalenia.­ Ktoś podawał­ pomocną dłoń w sytuacjach beznadziejnych. Warto poznać życie dziadków w czasach, które już odeszły.

 Walentyna Szady